Χρησιμοποιώντας ουσίες για την ασφαλή μεταφορά ραδιενεργών ισοτόπων μέσα στο ανθρώπινο σώμα, μπορούμε να εξασφαλίσουμε πιο ακριβείς απεικονίσεις των όγκων, και έτσι να μπορέσουμε πιο αποτελεσματικά να πετύχουμε την εξάλειψη των καρκινικών κυττάρων.

Αυτή η μέθοδος, που συνδυάζει θεραπεία και διάγνωση (πιο συγκεκριμένα, θεραπεία και διάγνωση με χρήση ραδιοφαρμάκων, όπως κάνουμε εμείς στο Γερμανικό Ογκολογικό Κέντρο, στο τμήμα της Πυρηνικής Ιατρικής), είναι γνωστή με την σύνθεση των δύο αυτών, με ελληνική ρίζα όρων, ως Theragnostics (δηλαδή η γνώση για την θεραπεία, η γνώση αυτού που θεραπεύουμε). Πρόκειται για μία από τις πιο προωθημένες εξελίξεις στην ιατρική, και είμαστε υπερήφανοι που μπορούμε να την προσφέρουμε στους ασθενείς εδώ στην Κύπρο.

Σύμφωνα με τον Mohamad Haidar, Διευθυντή της Πυρηνικής Ιατρικής στο Ιατρικό Κέντρο του Αμερικανικού Πανεπιστημίου της Βηρυτού, στο Λίβανο, «οι μέθοδοι στα πλαίσια του Theragnostics μπορούν δυνητικά να αλλάξουν όλη την αντίληψη γύρω από την θεραπεία του καρκίνου όπως την ξέρουμε ως τώρα». Συγκεκριμένα, υποστηρίζει ότι είναι μία πολύ αποδοτική προσέγγιση, που μας επιτρέπει «να βλέπουμε αυτό που θέλουμε να θεραπεύσουμε, και να θεραπεύσουμε αυτό που βλέπουμε». Το αποτέλεσμα αυτής της προσέγγισης, προσθέτει, δίνει στον άρρωστο βελτιωμένο προσδόκιμο ζωής, με καλύτερη ποιότητα, και με ελάχιστες παρενέργειες σε σύγκριση με άλλες θεραπευτικές μεθόδους.

Το GOC από τα λίγα κέντρα διεθνώς που παρέχουν αυτήν την θεραπεία

Τα Theragnostics δεν είναι κάτι νέο καθώς εφαρμόζονται στην Πυρηνική Ιατρική  εδώ και πέραν των 70 χρόνων για την θεραπεία ειδικών μόνο παθήσεων όπως ο καρκίνος του θυρεοειδούς. Έχει εκτοξευθεί όμως τα τελευταία χρόνια, με την εξέλιξη νέων ραδιοφαρμάκων και ιατρικού εξοπλισμού. Κάτι που άνοιξε τον δρόμο στις προσεγγίσεις αυτές να χρησιμοποιηθούν και στην καταπολέμηση καρκίνων όπως, μεταξύ άλλων, του προστάτη και του γαστρεντερικού συστήματος. Αυτό συμπεριλαμβάνει και την θεραπεία των νευροενδοκρινών όγκων, χρησιμοποιώντας ένα ραδιοφάρμακο που ονομάζεται Lutetium177–DOTATATE (Lu-177– DOTATATE/Lutathera) ή και Lu177– PSMA για την χορήγηση σε ασθενείς με καρκίνο του προστάτη (εφ’ όσον έχουν αποτύχει άλλες συμβατικές θεραπείες).

Λίγα είναι τα Κέντρα στον κόσμο που προσφέρουν στους ασθενείς τους αυτήν την θεραπεία. Όπως επισημαίνει η ΙΑΕΑ, η μέθοδος αυτή απαιτεί διαφορετικές δεξιότητες και εγκαταστάσεις από τις υπάρχουσες, όπως ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία, χειρουργική επέμβαση.

Πώς λειτουργεί

Κατά κάποιο τρόπο, τα Theragnostics λειτουργούν όπως και άλλα ιατρικά φάρμακα με την αλληλεπίδραση με μόρια, τα οποία ονομάζονται υποδοχείς, στα τοιχώματα των κυττάρων. Διαφορετικά μόρια προσελκύονται από διαφορετικούς τύπους υποδοχέων. Γνωρίζοντας ποια μόρια ταιριάζουν με ποιους υποδοχείς, μπορούν να παραχθούν φάρμακα που συνδέουν τα σωστά μόρια με ραδιοφάρμακα που αναστέλλουν τον πόνο, και τα οποία στη συνέχεια μεταφέρονται στα σωστά κύτταρα-υποδοχείς, για να σταματήσουν, ας πούμε, έναν πονοκέφαλο.

Το ίδιο συμβαίνει και με τα ραδιοφαρμακευτικά προϊόντα. Τα ραδιενεργά υλικά συνδέονται με ουσίες που έχουν επιλεγεί με βάση τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν με το σώμα όταν υπάρχουν συγκεκριμένοι τύποι καρκίνου. Στη συνέχεια, τα μόρια μεταφέρουν τα ραδιενεργά υλικά στον όγκο-στόχο για διαγνωστική απεικόνιση ή θεραπεία. Καθώς τα υγιή κύτταρα δεν έχουν τους ίδιους υποδοχείς με τα κύτταρα-στόχους, τα ραδιοφαρμακευτικά προϊόντα τα παρακάμπτουν και δεν τα βλάπτουν.

«Είναι ένα μεγάλο βήμα προς την εξατομικευμένη θεραπεία φτάνει να αναγνωριστούν οι κατάλληλοι ασθενείς» όπως δηλώνει ο Δρ. Αλέξης Βραχίμης, Επικεφαλής του Τμήματος Πυρηνικής Ιατρικής του GOC.

 

Πρώτα βλέπεις, μετά θεραπεύεις

Για τη διαγνωστική απεικόνιση, τα ραδιοφαρμακευτικά προϊόντα με μικρές ποσότητες ραδιενεργού υλικού χορηγούνται στον ασθενή και βρίσκουν από μόνα τους στο σώμα τα κύτταρα-στόχο. Μόλις το φάρμακο συγκεντρώνεται γύρω ή μέσα στα κύτταρα-στόχους, η μικρή ποσότητα ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που εκπέμπεται από το ραδιοφαρμακευτικό προϊόν μπορεί να ανιχνεύεται με ειδικές κάμερες όπως είναι το PET/CT. Αυτό παράγει στη συνέχεια εικόνες από όλο το σώμα.

Μετά τα αποτελέσματα της διαγνωστικής απεικόνισης, ο γιατρός καθορίζει ποια πορεία της θεραπείας είναι καλύτερη για τον ασθενή, δηλαδή εάν ο ασθενής έχει καλές πιθανότητες να επωφεληθεί από την χορήγηση θεραπείας. Εάν είναι κατάλληλο, επιλέγεται ένα ραδιοφαρμακευτικό προϊόν για τον εν λόγω ασθενή και προσδιορίζεται η ακριβής ποσότητα ακτινοβολίας που απαιτείται για τη θεραπεία. Μόλις το ραδιοφαρμακευτικό προϊόν «συμμαζευτεί» γύρω ή μέσα στα καρκινικά κύτταρα, η σωματιδιακή ακτινοβολία που εκπέμπει οδηγεί τα καρκινικά κύτταρα σε θάνατο, ενώ προστατεύει τα γύρω υγιή κύτταρα λόγω της πολύ στοχευμένης του δράσης (περίπου μισό χιλιοστό). Οι ασθενείς υποβάλλονται συνήθως σε κάποιες συνεδρίες/κύκλους, και ανάλογα με την ανταπόκριση που δείχνουν αποφασίζεται η συνέχιση της θεραπείας.

 

«Έχουμε δει στην βιβλιογραφία θεαματικά αποτελέσματα τόσο όσον αφορά το Lu177– PSMA αλλά και με ένα άλλο ραδιοφαρμακευτικό προϊόν το ακτίνιο PSMA (Ac-255-PSMA), σε ασθενείς όπου άλλα είδη θεραπείας ήταν αδύνατα και έφτασαν κοντά σε πλήρη ύφεση», δηλώνει ο Δρ. Αλέξης Βραχίμης. «Ενώ προς το παρόν τα περιστατικά που βλέπουμε στην Κύπρο είναι ελάχιστα, εντούτοις οι δυνατότητες της προσέγγισης αυτής είναι απίστευτές φτάνει να μην ξεκινήσει η αγωγή όταν είναι ήδη πολύ αργά».

 

«Αυτά είναι μόνο προκαταρκτικά ευρήματα και υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά και μελέτες που πρέπει να γίνουν. Επειδή όμως πιστεύω ακράδαντα σε αυτή την προσέγγιση, καταφέραμε μαζί με την ομάδα της Πυρηνικής Ιατρικής στο Γερμανικό Ογκολογικό να εφαρμόζουμε αυτές τις εξελισσόμενες μεθόδους πρώτοι στην ευρύτερη περιοχή μας, ήδη από τις αρχές του περασμένου χρόνου, με σκοπό να προσθέσουμε στα ποσοστά επιβίωσης του καρκίνου αλλά και στην ποιότητα ζωής.»

Το άρθρο αυτό στηρίχθηκε στο Δελτίο της IAEA (Διεθνούς Εταιρείας Ατομικής Ενέργειας) για τον Έλεγχο του Καρκίνου, τον Σεπτέμβριο του 2019.

https://www.iaea.org/newscenter/news/seeing-cancer-cells-killing-cancer-cells