Η ετυμολογία της λέξης (βραχύς=κοντός) αναφέρεται στην εγγύτητα της τοποθέτησης των πηγών ακτινοβόλησης, δηλαδή στο εσωτερικό ή πολύ κοντά στον όγκο.
Με τη βραχυθεραπεία, επιτυγχάνεται η χορήγηση της ακτινοβολίας μέσα στον όγκο, χωρίς να πρέπει να περάσει από υγιείς ιστούς για να φτάσει σ’ αυτόν. Έτσι, ο όγκος μπορεί να ακτινοβοληθεί με πολύ μεγαλύτερες δόσεις και με μικρή επιβάρυνση των γειτονικών οργάνων. Αυτές οι υψηλές δόσεις είναι πολλές φορές απαραίτητες για να επιτευχθεί ο τοπικός έλεγχος της νόσου. Η μέθοδος μπορεί, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, να εφαρμοστεί μόνη της, ή/και σε συνδυασμό με την εξωτερική ακτινοθεραπεία. Στον καρκίνο του προστάτη, στις γυναικολογικές κακοήθειες, ακόμα και στον καρκίνο του μαστού, μπορεί η βραχυθεραπεία να βρει εφαρμογή με επιτυχία.
Για την ενδοϊστική βραχυθεραπεία, τη μέθοδο ακτινοβόλησης την οποία εδώ και 20 χρόνια εξελίσσουμε και για την οποία έχουμε διακριθεί διεθνώς, δημιουργούμε καινοτόμες συνθήκες ώστε η εμφύτευση των καθετήρων να μπορεί γίνεται υπό καθοδήγηση αξονικού, μαγνητικού τομογράφου, PET-CT και υπερήχου.
Όλες οι μοντέρνες μέθοδοι αυτής της θεραπευτικής αγωγής, με τη οποία συμμετέχουμε στη κορυφή του δόρατος της έρευνας και της εξέλιξης της, προσφέρονται ήδη στο κέντρο μας, με πολύ καλά αποτελέσματα.
Στη βραχυθεραπεία υψηλού ρυθμού δόσης (HDR – Brachytherapy), που χρησιμοποιείται στο Κέντρο μας, πρέπει για την είσοδο της ραδιενεργούς πηγής (Ir192) στον όγκο να τοποθετηθούν πρώτα καθετήρες-οδηγοί σε προϋπολογισμένες θέσεις στο εσωτερικό ή πολύ κοντά στον όγκο. Η διαδικασία αυτή γίνεται υπό την καθοδήγηση υπερήχου ή αξονικού τομογράφου.
Αφού ολοκληρωθεί το δοσιμετρικό πλάνο, που ορίζει σε ποιες θέσεις εντός των καθετήρων και για πόσο χρονικό διάστημα πρέπει να παραμείνει η πηγή, οι καθετήρες-οδηγοί συνδέονται με το μηχάνημα ακτινοβόλησης. Η ακτινοβόληση πραγματοποιείται σε ειδικά ακτινοπροστατευμένο θάλαμο όπου ο ασθενής και η όλη διαδικασία παρακολουθείται ηλεκτρονικά από τον ιατρό και ακτινοφυσικό.
Μετά το πέρας της ακτινοβόλησης οι καθετήρες-οδηγοί αφαιρούνται όταν πρόκειται για μία ακτινοβολία ή παραμένουν σε περίπτωση που η ακτινοθεραπεία χορηγείται κλασματοποιημένη σε ορισμένες συνεδρίες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μετά το πέρας της ακτινοβόλησης δεν παραμένει καμία ραδιενεργός πηγή στο σώμα του ασθενούς, εν αντιθέσει με την χαμηλού ρυθμού δόσης βραχυθεραπεία (LDR – Brachytherapy) όπου οι πηγές παραμένουν εντός του όγκου, έτσι ώστε να μην χρειάζεται κανένα μέτρο ακτινοπροστασίας από τους ασθενείς ή το ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό.
Λόγω της επεμβατικής φύσεως της βραχυθεραπείας, οι ασθενείς στους οποίους χορηγείται κλασματοποιημένη βραχυθεραπεία παραμένουν κλινήρεις μέχρι την ολοκλήρωση αυτής για την αποφυγή μετακίνησης των καθετήρων-οδηγών και επιμόλυνσης στην περιοχή της βραχυθεραπείας.
Πώς κατανέμεται η δόση
Η ενδοϊστική βραχυθεραπεία είναι μία αποτελεσματική θεραπευτική αγωγή για πολλούς τύπους καρκίνου, είτε στη θεραπευτική αντιμετώπιση με στόχο την ίαση, είτε στην παρηγορητική θεραπεία. Τα αποτελέσματα της ενδοϊστικής βραχυθεραπείας αποδεικνύουν ότι αυτή είναι σε πολλές περιπτώσεις εναλλακτική μέθοδος της χειρουργικής επέμβασης και της εξωτερικής ακτινοθεραπείας. Όμως μπορεί και σε πολλές περιπτώσεις να συνδυαστεί με αυτές. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημά της όμως είναι η μικρή συχνότητα εμφάνισης σημαντικών παρενεργειών, καθότι η ακτινοβολία χορηγείται στοχευμένα μέσα στον όγκο, προστατεύοντας έτσι τους γύρω υγιείς ιστούς. Η ακτινοβολούσα πηγή που κατευθύνεται μέσω καθετήρων στους όγκους είναι το ραδιενεργό Ιρίδιο 192 και γι’ αυτό χρησιμοποιείται και ο όρος Iridium Knife.
Η ενδοϊστική βραχυθεραπεία αποτελεί μία εγνωσμένης αξίας εναλλακτική της χειρουργικής αφαίρεσης και της εξωτερικής ακτινοβολίας στην αντιμετώπιση του εντοπισμένου καρκίνου του προστάτη. Μάλιστα σε μια μεγάλη διεθνή μετα-ανάλυση 52.000 ασθενών η αποτελεσματικότητά της έχει αποδειχτεί τουλάχιστον ισάξια των δύο άλλων μεθόδων. Η βραχυθεραπεία προτείνεται πλέον σε όλες τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες αντιμετώπισης του καρκίνου του προστάτη, ενώ πλεονεκτήματα της έναντι των άλλων μεθόδων αποτελούν τα εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά παρενεργειών (<1% ακράτεια ούρων, <5% σοβαρές (Grade 3-4) απώτερες παρενέργειες εκ του γαστρεντερικού και ουροποιητικού συστήματος και >75% διατήρηση στητικής λειτουργίας), καθώς και το ότι μπορεί να ολοκληρωθεί σε μία ή δύο συνεδρίες με τη διάρκεια νοσηλείας κάθε συνεδρίας να είναι κατά κανόνα μία ημέρα.
Σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού η ακτινοθεραπεία του προσβεβλημένου μαστού μετά τη χειρουργική αφαίρεση του όγκου έχει αυξήσει τα ποσοστά επιβίωσης και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της θεραπείας σε όλα τα στάδια της νόσου. Στις ασθενείς με καρκίνο χαμηλού κινδύνου η μερική ακτινοβόληση του μαστού μέσω ενδοϊστικής βραχυθεραπείας αποτελεί μία ίσης αποτελεσματικότητας εναλλακτική προσέγγιση. Σε σχέση με την εξωτερική ακτινοθεραπεία, η ενδοϊστική βραχυθεραπεία έχει τα πλεονεκτήματα ότι χορηγείται δύο φορές την ημέρα για μια περίοδο 5-7 ημερών, και ότι η ακτινοβολία συγκεντρώνεται στην κοίτη του όγκου, μειώνοντας σημαντικά τη δόση στο δέρμα, την καρδιά και τους πνεύμονες.
Η βραχυθεραπεία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ακτινοθεραπείας του τραχήλου της μήτρας. Έχει αποδειχθεί μέσω μελετών ότι η ενσωμάτωση της βραχυθεραπείας στο θεραπευτικό σχήμα αυξάνει τα ποσοστά επιβίωσης κατά 20-40%. Στη σύγχρονη βραχυθεραπεία του τραχήλου που διενεργείται στο Κέντρο μας, τοποθετούνται ενδοϊστικοί καθετήρες, όχι μόνο στη περιοχή του τραχήλου αλλά και στην περιοχή των παραμητρίων που τυχόν επεκτείνεται ο όγκος και δεν καλύπτεται με την «κλασική» ενδοκολπική βραχυθερααπεία. Για το σχεδιασμό της βραχυθεραπείας χρησιμοποιείται η απεικόνιση με μαγνητική τομογραφία (MRI), η οποία βοηθά στον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου και του βαθμού ανταπόκρισης στην προηγηθείσα ακτινοχημειοθεραπεία. Με τη σύγχρονη, απεικονιστικά καθοδηγούμενη βραχυθεραπεία, τα ποσοστά τοπικού ελέγχου ανέρχονται ανάλογα με το στάδιο της νόσου σε 85-100%, ενώ το ποσοστό σοβαρών παρενεργειών από το γαστρεντερικό και ουροποιητικό σύστημα είναι λιγότερο του 5%.
Η παρηγορητική ακτινοθεραπεία προτείνεται κυρίως σε τοπικά εκτεταμένους καρκίνους και μεμονωμένες μεταστάσεις για την αντιμετώπιση συμπτωμάτων όπως πόνος, αιμορραγία, εξελκώσεις, δύσπνοια κτλ. Στόχος είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών και η καθυστέρηση της προόδου της νόσου. Σε αυτό το πλαίσιο η βραχυθεραπεία, λόγω της δυνατότητας χορήγησης υψηλών δόσεων εντός του όγκου, έχει τα πλεονεκτήματα της γρήγορης επέλευσης του θεραπευτικού αποτελέσματος και του μικρού φάσματος παρενεργειών. Η βραχυθεραπεία στην παρηγορητική θεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την πλειονότητα των συμπαγών όγκων και χορηγείται σε μία ή λίγες συνεδρίες ανάλογα με την έκταση, θέση και ιστολογία της νόσου.
Ενδεικτικά, η βραχυθεραπεία χρησιμοποιείται με επιτυχία σε υποτροπές όγκων εγκεφάλου, σε όγκους κεφαλής-τραχήλου, πρωτοπαθείς και δευτεροπαθείς όγκους πνεύμονα και ήπατος, σαρκώματα μαλακών μορίων, όγκους ουροδόχου κύστης, υποτροπή όγκων προστάτη και οστικές μεταστασεις με διήθηση μαλακών μορίων.